33. Divizija NOVJ

Опис

Tridesettreća hrvatska (moslavačka) divizija NOVJ formirana je po naređenju Vrhovnog štaba NOV i POJ 19. januara 1944. godine u Koprivnici od Prve i Druge moslavačke brigade, jačine 1665 boraca. Pod njenom komandom bili su do 14. marta Bjelovarski i Moslavački partizanski odred. Bila je u sastavu Desetog korpusa NOVJ i dejstvovala u području Hrvatskog zagorja, Kalnika i Moslavine.

Borbeni put

Vodila je borbe protiv Nemaca, ustaša i domobrana, povremeno napadala neprijateljeva uporišta i rušila komunikacije na pravcima: Dugo Selo—Banova Jaruga, Dugo Selo—Križevci i Križevci—Bjelovar. Njene jedinice su 28. januara zauzele Sveti Ivan Žabno, 30. januara odbile napad ustaša kod Grabrovca i 31. januara kod Rovišća; 31. januara i 1. februara porušile su prugu između Žabljaka i Sv. Ivana Žabno u dužini od oko 15 km, telegrafsko-telefonske stubove na celoj relaciji i tri mosta; 6. februara vodile su borbe kod Velikih Zdenaca (blizu Daruvara), 20. februara kod Dapca, 25, februara kod Lipovca; 26. februara napale iz zasede nemačku kolonu kod Srpske Kapele, a 14. marta između Hercegovca i Ladislava domobrane; 4. marta su kod Rovišća uništile kompoziciju transportnog voza, obustavile saobraćaj 50 časova 18. marta vodile su borbu kod Bršljanice i Rogože, a 22. marta kod Ladislava. Krajem marta njena Druga brigada upućena je u rejon Oborovo—Preseka da prihvati oružje i materijal koji je pristizao iz Banije. Ona je kod Oborova 29. marta napadnuta i opkoljena od jakih nemačkih i domobranskih snaga. Posle teške borbe i uz velike gubitke, brigada se probila u Moslavinu.

Dok je njena Prva brigada vodila borbe u Hrvatskom zagorju i Kalniku od aprila do sredine maja 1944, Druga brigada je dejstvovala u Moslavini i zapadnom delu Bilogore. Divizija je 1. maja bezuspešno napala Sv. Ivan Žabno i 7. maja Rovišće. Njene jedinice učestvovale su u napadu na Kloštar Ivanić 15. maja i Nartu 25. maja. One su 10. juna između Ivanić Grada i Prečeca porušile prugu, 12. juna između Vrbovca i Gradeca, a 21. juna između Ivanić Grada i Strineca, 15. juna odbile su napad Nemaca, ustaša i domobrana u blizini Ladislava, i 17. juna kod Velikog i Malog Pašijana, Zdenčaca, Velike i Male Mlinske. Posle trodnevnih borbi sa delovima Prve kozačke konjičke divizije i domobranske Prve gorske pukovnije, 33. divizija se 24. juna povukla u pravcu Bilogore. Od 27. juna do 2. jula sa 32. i 28. udarnom divizijom odbila je napad ustaško-domobranskih snaga na Kalniku i Podravini.

U julu i avgustu njene jedinice srušile su železničku prugu Križevci—Dugo Selo i Križevci—Bjelovar; 21/22. jula vodile su borbe kod Kloštar Ivanića, a 23. avgusta kod Ivanske; 10. avgusta oslobodile su Dubrovčak i Mahovo. U Popovcu (kod Čazme) formirana je 25. septembra brigada „Miloš Obilić“ (kasnije nazvana „Nikola Demonja“), kao njena Treća brigada. Od septembra do kraja decembra 1944. dejstvovala je u Podravini i bjelovarskom okrugu. U Podravskoj operaciji 5. oktobra oslobodila je Kloštar (kod Virovitice), noću 11/12. oktobra Novigrad Podravski, 8. oktobra odbila napad ustaša kod Kloštra, dok je noću 30/31. oktobra napala nemačku posadu u Šumećanima. Trećeg novembra napala je i razbila delove Petog ustaškog zdruga kod Borovljana i oslobodila Hlebine, 6. novembra vodila borbe kod Sv. Ivana Žabno, 7/8. novembra zauzela Brckovljane, Božjakovinu i Donji i Gornji Gradec, 13/14. novembra Šumećane, 16. novembra Peteranec, 20. novembra Marču, 2. decembra Donji Gudovac i Veliko Korenovo, a 7/8. decembra Batinu i Husain. Divizija je 7/8, 16/17. i 18/19. novembra porušila prugu Banova Jaruga—Dugo Selo i Sv. Ivan Žabno—Križevci 29/30. novembra. Krajem decembra imala je 4034 borca, naoružana sa 1693 puške, 247 automata, 180 puškomitraljeza, 15 minobacača, 7 protivtenkovskih pušaka i 14 bacača „Džon Bul”.

U januaru 1945. u odbrani Virovitičkog mostobrana držala je sektor sela Sedlarica, Brzaja, Vukosavljevica, Mali Grđevac; februara je dejstvovala oko Daruvara i Garešnice (koju je oslobodila 27. februara), od 8. do 17. marta u Moslavini i na području Bjelovara u odbijanju napada nemačkih i ustaško-domobranskih snaga na slobodnu teritoriju, 18. marta oslobodila je Tomaš, a 22. marta odbila napad neprijateljevih snaga kod Velikog Grđevca, Pavlovca i Velike Jasenovače. Posle uspešnih borbi protiv ustaša i domobrana kod Palancana 28. marta, Jakšića 17. aprila i Međurića 19/20. aprila, 33. divizija učestvovala je u borbama za konačno oslobođenje Moslavine i Bilogore.